Akaryakıtta yeni dönem: 2025'te zorunlu oluyor!

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı'nın, akaryakıt sektöründeki usulsüz fatura kullanımını önlemek ve vergi kaybını engellemek amacıyla geliştirdiği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) tüm altyapı çalışmaları tamamlanarak hayata geçirildi.

Vergi kaybına son verecek sistem: UTTS

Gelir İdaresi Başkanlığı, her yıl 15 milyar lirayı bulan vergi kaybını önlemeyi hedefleyen UTTS ile akaryakıt sektöründe vergi güvenliğini sağlamayı ve rekabet ortamı oluşturmayı amaçlıyor. Bu sistem, akaryakıt alan vergi mükellefi araçları otomatik olarak tanıyarak, fiş ve faturalara bu bilgilerin eklenmesini sağlayacak. Böylece manuel plaka girişi kaynaklı usulsüz fatura uygulamaları sona erecek.

UTTS kimler için zorunlu?

UTTS, sadece vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu tutulacak. Bu kişi ve kuruluşların, iş yerlerine ait veya kiralık taşıtlarına taşıt tanıma birimini 31 Aralık 2024'e kadar taktırmaları gerekecek. Bireysel taşıt sahipleri ise bu sistemden isteğe bağlı olarak faydalanabilecek. Vergi mükellefleri, akaryakıt harcamalarını gider gösterebilmek için, UTTS kapsamında düzenlendiğini gösteren ödeme kaydedici cihaz fişlerini almak zorunda olacaklar.

31 Aralık 2024'ten sonra UTTS kapsamında düzenlenmeyen belgeler, vergi kanunları açısından geçersiz sayılacak ve vergi indirimine konu edilemeyecek.

Plaka bilgisi manuel girilemeyecek

Türkiye'de trafiğe kayıtlı 29 milyon taşıtın yaklaşık 8 milyonu, akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indirimi elde eden vergi mükelleflerine hizmet veren araçlardan oluşuyor. Bu araçların 3 milyonu ise ticari Taşıt Tanıma Sistemi bulunan araçları kapsıyor.

Mevcut sistemde akaryakıt dolumu sırasında plaka bilgisi istasyon görevlisi tarafından elle giriliyor, bu da usulsüz fatura oluşturma riskini beraberinde getiriyor. UTTS ile 2025 başından itibaren bu tür usulsüz uygulamaların son bulması bekleniyor.

UTTS'nin işleyişi ve paydaşları

UTTS'nin kurulum ve işletme görevi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'ne verilmiş durumda. Sistemin paydaşları arasında akaryakıt dağıtım şirketleri, akaryakıt istasyonu işletmecileri, yetkili donanım üreticileri, yetkili taşıt ve istasyon montaj firmaları, yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihaz üreticileri (YN Pompa ÖKC) ve taşıt sahibi mükellefler yer alıyor.

UTTS kapsamında, yükümlü kılınan taşıtların yakıt depo girişlerine taşıt tanıma birimi takılacak ve bu sayede taşıtın sahiplik ve plaka bilgisi kayıt altına alınacak. Akaryakıt istasyonlarındaki pompa tabancasına takılan taşıt tanıma okuyucu cihaz, plaka bilgilerini otomatik olarak YN Pompa ÖKC'ye aktaracak ve fatura ile satış verileri UTTS'ye işlenecek. Böylece plaka bilgilerinin manuel olarak sisteme girilmesi mümkün olmayacak.

Kurulum ve kayıt süreci

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı'nın Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği, 5 Ekim 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu tebliğ, akaryakıt satışlarında plaka bilgisinin otomatik olarak iletilmesine ve UTTS'nin teknik özelliklerinin belirlenmesine ilişkin düzenlemeleri kapsıyor.

UTTS portalı (www.utts.gov.tr) Mart ayında paydaşların kullanımına açıldı. Ağustos ayına kadar akaryakıt istasyonlarına ilişkin teknik hazırlık çalışmalarının tamamlanması planlanıyor. UTTS donanımlarının montaj, onarım ve servis işlemlerini sadece Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nün yetkilendirdiği firmalar gerçekleştirecek.

Taşıt tanıma birimlerinin montajını yetkili taşıt montaj firmaları, akaryakıt istasyonlarına taşıt tanıma okuyucusu ve güvenlikli haberleşme cihazının kurulumunu ise yetkili istasyon montaj firmaları yapacak.

YN Pompa ÖKC'lerin yazılımları UTTS entegrasyonu sağlanacak şekilde güncellenecek. Akaryakıt dağıtım şirketleri, mevcut taşıt tanıma sistemlerini UTTS'ye entegre edebilecekler.